İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kentsel Dönüşüm Uygulama Şube Müdürlüğü, iklim değişikliğiyle mücadeleyi yalnızca deprem gibi doğal afetlerle birlikte ele almıyor; aynı zamanda bu süreci sürdürülebilirlik ilkeleriyle bütünleştiriyor. Yeniden yapım süreçlerinde uzun vadeli riskleri dikkate alarak, gelecekte telafisi güç olacak hataların önüne geçmeyi amaçlıyor.
Bu yaklaşımla yürütülen projelerde iklim değişikliğinin doğrudan ve dolaylı etkileri dikkate alınıyor. Müdahale yalnızca afetle mücadele ile sınırlı kalmıyor; alınan her kararın iklim değişikliğine uyum stratejileriyle örtüşmesine özen gösteriliyor.
Sürdürülebilirlik İlkeleri ve Yaşam Kalitesi
Karar alma süreçlerinde, bugünkü ihtiyaçları karşılarken geleceğin kaynaklarını koruma anlayışı esas alınıyor. Bu kapsamda iki temel ilkeye odaklanılıyor: Sınırlı kaynakların korunması ve yaşam kalitesinin artırılması.
Yaşam kalitesi, sadece temel hizmetlerin ötesinde, bireylerin beklenti ve ihtiyaçlarına uygun, sağlıklı ve erişilebilir kentsel çevreler yaratılması olarak tanımlanıyor. Sürdürülebilir yapı malzemeleri, enerji etkin tasarım, gün ışığına duyarlı planlama ve ekolojik dengeleri gözeten çözümler bu çerçevenin bir parçası.
Konutlarda enerji maliyetlerinin düşürülmesi için yapı malzemesinden cephe tasarımına kadar birçok kriterde enerji verimliliği ön planda tutuluyor. Yeşil alanlarla bütünleşik rekreatif alanlar, engelsiz ve erişilebilir biçimde tasarlanıyor. Toplu taşıma ve alternatif ulaşım ağlarının güçlendirilmesi, kentsel hareketliliği destekliyor.
İklim Krizi, Sosyal Etkiler ve İklim Adaleti
İklim değişikliği artık sadece çevresel değil, sosyal bir kriz haline geldi. Sera gazı emisyonlarına neden olan sektörlerin (enerji, ulaşım, endüstri, tarım vb.) etkileri artarken; su kıtlığı, sağlık riskleri, yerinden edilme gibi sosyal tehditler de yaygınlaşıyor. İklim eylemsizliğinin maliyeti artarken, iklim adaleti kavramı daha fazla öne çıkıyor.
Bu nedenle, Müdürlük, kentteki uyum kapasitesini artırmak için kentsel ısı adası etkisini azaltmaya yönelik özel çözümler geliştiriyor. Yeşil alanların artırılması, geçirimsiz zeminlerin azaltılması, yaya alanlarında yansıtıcı ve soğuk malzemelerin kullanılması gibi fiziksel önlemler bu hedefe hizmet ediyor.
Mimari kararlar da bu çerçevede şekilleniyor: bina konumları, sokak genişliği, pencere açıklıkları, çatı kaplamaları gibi unsurlar ısı etkisini azaltacak biçimde değerlendiriliyor. Serin çatı uygulamaları, yüksek albedo değeri taşıyan yüzeyler ve yerel iklime uygun mimari tasarımlar önceliklendiriliyor.
Ekolojik Planlama ve Döngüsel Ekonomi
Ekolojik tasarım yaklaşımı, kaynak kullanımını azaltmayı ve doğayla daha uyumlu yaşam alanları oluşturmayı hedefliyor. Doğal havalandırma, doğal aydınlatma, iç mekânda iklim konforu gibi unsurlar bu yaklaşımın temelini oluşturuyor.
Projelerde geri dönüştürülebilir malzeme kullanımı destekleniyor. Hafriyat atıklarının bertarafı ve geri kazanımı için özel sahalar oluşturulması planlanıyor. Bu kapsamda, döngüsel ekonominin kentsel dönüşüm uygulamalarına entegre edilmesi hedefleniyor.
Su Yönetimi ve Altyapı Yaklaşımları
Yağmur bahçeleri, gri su sistemleri, az su tüketen peyzajlar ve iyileştirilmiş atık su altyapılarıyla iklim değişikliğine uyumlu bir su yönetimi planlanıyor. Özel sektörün bu alanda örnek uygulamalarla teşvik edilmesi de hedefler arasında.
Ayrıca, atıkların kaynağında ayrıştırılması, gıda atıklarının kompostlanması, zararlı atıkların topraktan uzak tutulması gibi adımlar çevresel etkileri azaltmayı amaçlıyor.
Enerji Verimliliği ve Yenilenebilir Enerji
Binalarda enerji verimliliği sağlayan sistemler, düşük karbonlu ısıtma-soğutma çözümleri ve akıllı enerji sistemleri projelere entegre ediliyor. Yenilenebilir enerji üretimi desteklenirken, özel sektörün bu alanlara yatırım yapması için teşvik mekanizmaları geliştiriliyor.
Sonuç
Kentsel dönüşüm uygulamaları, iklim değişikliğiyle mücadelenin merkezinde yer alıyor. Kaynakların verimli kullanılması, sosyal adaletin gözetilmesi ve ekolojik planlamanın hayata geçirilmesiyle birlikte, İstanbul’un kentsel dönüşüm projeleri daha dirençli, çevreci ve sürdürülebilir bir geleceğin temelini atıyor.
Yazar: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kentsel Dönüşüm Uygulama Şube Müdürlüğü
