Picasa Picasa Şehirler Misyonu: Avrupa’nın Yeşil Dönüşümünde Türkiye’nin Rolü

Avrupa Birliği’nin Ufuk Avrupa Programı, büyük toplumsal sorunlara çözüm üretmek için geliştirdiği yeni araçlardan biri olan Misyonlar ile şehirleri iklim eyleminin merkezine alıyor. Bu kapsamda başlatılan İklim-Nötr ve Akıllı Şehirler Misyonu, 2030 yılına kadar 100 Avrupa şehrinin iklim nötr olmasını hedefliyor.

Bu hedef, yalnızca çevresel değil; ekonomik, sosyal ve yönetişim boyutlarıyla da dönüşüm anlamına geliyor. Türkiye’den İstanbul ve İzmir, bu sürecin öncüsü olan şehirler arasında yer alıyor.

Misyonun Amacı Nedir?

Şehirler Misyonu, iklim nötrlüğe geçiş için şehirleri destekliyor. Amaç; araştırma, yenilik ve politika araçlarıyla şehirleri sürdürülebilir bir geleceğe hazırlamak.

Bu doğrultuda:

  • Orta ve uzun vadeli çevre dostu politikaların geliştirilmesi,
  • Yerel kapasitenin güçlendirilmesi,
  • Şehirlerin finansal araçlara erişiminin kolaylaştırılması sağlanıyor.

Türkiye’de bu sürecin koordinasyonunu TÜBİTAK üstleniyor.

Türkiye’den Katılım: 24 Şehir, 2 Seçim

Avrupa Komisyonu, 2022 başında “100 İklim Nötr ve Akıllı Şehir” çağrısını duyurdu. Bu çağrıya 377 şehir başvurdu. Türkiye’den ise 24 belediye, kendi iklim eylem planlarını sunarak sürece katıldı – Adana, Ankara, Antalya, Bilecik, Bodrum, Bursa, Çiğli, Denizli, Diyarbakır, Esenler, Eskişehir, Tepebaşı, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kadiköy, Karşıyaka, Kocaeli, Konya, Mersin, Muğla, Sakarya, Şanlıurfa.

Yapılan değerlendirme sonucunda, İstanbul ve İzmir, “Misyon Şehri” olarak seçildi.

Bu şehirlerin görevi sadece kendi emisyonlarını azaltmak değil; aynı zamanda diğer şehirler için bir yol gösterici olmak.

Seçilmeyenler Dışlanıyor mu?

Hayır. Avrupa Birliği üyesi olmayan veya “asosiyelik süreci” devam eden ülkelerdeki şehirler, bazı AB fonlarına (örneğin Cohesion Funds) erişemese de, destekten tamamen mahrum kalmıyor. Seçilmeyen şehirler de farklı program ve mekanizmalar aracılığıyla desteklenebiliyor.

İklim Şehir Sözleşmesi Nedir?

Seçilen şehirlerin ilk adımı, İklim Şehir Sözleşmesi (Climate City Contract) hazırlamak.

Bu sözleşme:

  • Yasal bağlayıcılığı olmayan ama kamuya açık bir taahhüt belgesidir.
  • Şehirlerin iklim hedefleri, stratejileri ve yatırım planlarını içerir.
  • Yerel halk ve paydaşların katılımıyla hazırlanır.

Bu süreç, NetZeroCities tarafından yürütülen Misyon Platformu üzerinden yürütülür. Her şehre özel danışmanlar atanarak teknik, mali ve yönetsel destek sağlanır.

İstanbul’un Pilot Projesi

İstanbul, NetZeroCities tarafından desteklenen ilk Pilot Şehirler Çağrısı kapsamında,
“Green and Carbon Neutral Building Transition Guide – Istanbul Model” adlı projesiyle destek almaya hak kazandı.

Bu proje sayesinde İstanbul:

  • Karbon nötr binalar için örnek bir model oluşturuyor,
  • Avrupa genelinde diğer şehirlerle bilgi ve deneyim paylaşımına giriyor.

Misyon Şehri Olmanın Getirileri

Misyon etiketi, sadece bir unvan değil; aynı zamanda kapıları açan bir anahtar:

  • Misyon Platformu’ndan teknik, idari ve finansal destek

  • AB dışı fonlara erişim şansı

  • Ar-Ge ve inovasyon çağrılarına öncelikli katılım

  • Ulusal koordinasyon ağıyla politika uyumu

  • Diğer şehirlerle eşleştirme ve deneyim paylaşımı

  • Yeşil yatırımcıların dikkatini çeken yüksek görünürlük

NetZeroCities Nedir?

NetZeroCities, Avrupa şehirlerinin yapısal, kurumsal ve kültürel engelleri aşarak iklim nötrlüğe ulaşmalarını desteklemek için kuruldu.
Bu platform:

  • Danışmanlık sağlıyor,
  • Uygulama araçları geliştiriyor,
  • Şehirleri birbirine bağlıyor.

Sonuç: Şehirler Değişirse Dünya Değişir

İklim kriziyle mücadelede şehirlerin rolü her zamankinden daha kritik.
İstanbul ve İzmir’in Şehirler Misyonu’na seçilmesi, Türkiye’nin yeşil dönüşümde aktif bir oyuncu olduğunu gösteriyor.

Bu bir son değil, bir başlangıç. Gerçek değişim, sahada; mahallelerde, belediyelerde, binalarda başlayacak.

Yazar: Arzu İpek Yılmaz Üçüncü